Thực sự mình cũng là 1 sinh viên mới ra trường không lâu. Đọc được bài viết này mình cảm nhận được những khó khăn hiện tại và trong thời gian tới mà 1 sinh viên mới ra trường phải đối mặt. Đây có thể không phải là cái nhìn chung nhưng xem xét trên 1 "thời kỳ" thì có thể nói nó đang là 1 thời kinh tế khủng hoảng. Cơ hội việc làm dành cho sinh viên mới ra trường dường như cũng hạn hẹp hơn rất nhiều.

Thạc sĩ toán học đi bán sim điện thoại, tốt nghiệp quản trị kinh doanh làm ôsin, cử nhân sư phạm chạy bàn quán cà phê… Nguồn nhân lực trình độ cao đang bị lãng phí và bán rẻ khắp nơi.

Thanh Hóa là một cái nôi hiếu học của cả nước nhưng vừa qua, con số gần 25.000 sinh viên ra trường thất nghiệp khiến nhiều người giật mình. Tình trạng này cũng đang phổ biến tại Nghệ An, Đà Nẵng, An Giang, Đồng Tháp, Quảng Nam...

Bi đát cử nhân

Sinh ra ở vùng quê nghèo khó của một xã miền núi huyện Như Thanh - Thanh Hóa, Đỗ Thị Trang tốt nghiệp loại khá ngành báo chí tại Hà Nội trong niềm tự hào của gia đình. Thế nhưng, ra trường đã 3 năm, Trang vẫn loay hoay kiếm việc. “Sau khi làm đủ mọi nghề, từ bán cà phê, nhân viên nhà hàng, quán bia, phát tờ rơi…, cuối cùng tôi đành về quê bán hàng tạp hóa giúp mẹ vì không trụ nổi ở thủ đô” - Trang cho biết.

Cũng rơi vào tình cảnh khó khăn như Trang, Lê Thị Huyền (ngụ huyện Hoằng Hóa - Thanh Hóa), tốt nghiệp Học viện Ngân hàng với tấm bằng loại khá nhưng lại đang làm thu ngân cho một quầy tạp hóa để kiếm tiền nuôi sống bản thân và... chờ thời.

Ông Trần Phi Hùng (thị xã Châu Đốc - An Giang) buồn bã với tấm bằng ĐH của con gái ông- chị Trần Thị Mỹ Hạnh- cử nhân quản trị kinh doanh đang thất nghiệp.

Nỗi thất vọng, tự ti cũng hiện rõ trên mặt Trần Thị Hoa (SN 1990, ngụ huyện Quế Sơn - Quảng Nam). Tốt nghiệp loại khá Trường ĐH Luật TPHCM, Hoa nộp hồ sơ xin việc vào VKSND tỉnh Quảng Nam, MTTQ TP Đà Nẵng và gõ cửa khắp các văn phòng luật sư ở Đà Nẵng nhưng tất cả đều trả lời đã đủ người. “Người ta tuyển dụng nhân sự khá dè dặt nên cơ hội cho những cử nhân như tụi em rất ít” - Hoa than thở. Hiện Hoa đang làm thêm cho một cơ sở chế biến thủy sản, mỗi ngày được 70.000 đồng, đủ trang trải cuộc sống trong lúc chờ việc đúng chuyên ngành.

Tại tỉnh An Giang, nhiều gia đình lâm vào cảnh bi đát vì đã bán đất, vay nợ cho con học ĐH. Ông Trần Phi Hùng (ngụ xã Vĩnh Ngươn, thị xã Châu Đốc - An Giang) lôi từ trong tủ ra tấm bằng tốt nghiệp ĐH của cô con gái Trần Thị Mỹ Hạnh. Để cho con gái có đủ tiền lên TPHCM học, ông Hùng đã cầm cố 7 công đất ruộng. Bây giờ, túng bấn quá, vợ lại bệnh nặng trong khi con gái tốt nghiệp chuyên ngành quản trị kinh doanh từ năm 2011 nhưng nộp đơn xin việc vào cơ quan nào ở địa phương cũng đều bị từ chối.

Một trường hợp đáng thương khác là em Nguyễn Kim Tiền, tốt nghiệp Trường ĐH Đồng Tháp năm học 2008-2012. Gặp chúng tôi khi đang chạy bàn cho một quán cà phê tại TP Long Xuyên - An Giang, Tiền cho biết em từng làm công nhân cho một công ty giày da nhưng phải bỏ ngang vì không đáp ứng được yêu cầu.

“Em rất lo vì trong quá trình đi học, em có làm đơn xin vay vốn. Nếu sau 3 năm ra trường mà không trả được nợ thì sẽ chịu lãi suất đến 120%” - Tiền nói.
Đó mới chỉ là một trong số ít những cử nhân thất nghiệp mà chúng tôi đã gặp bởi đa số đều rời bỏ địa phương, lên các TP lớn tìm việc. Nói như cử nhân Đỗ Xuân Tùng (huyện Quảng Xương - Thanh Hóa) thì ở quê “ê chề lắm” vì bố mẹ đã đầu tư cho bao nhiêu tiền ăn học, giờ chẳng lẽ ngồi chơi, ăn bám gia đình, lại bị hàng xóm dè bỉu.

Thạc sĩ cũng xất bất xang bang

Khi gặp Lê Huy V. (quê huyện Tĩnh Gia - Thanh Hóa), chúng tôi mới cảm nhận hết được nỗi vất vả, tủi hổ của những thạc sĩ thất nghiệp. Là sinh viên xuất sắc của Trường ĐH Hồng Đức (Thanh Hóa), V. từng được cử đi thi Olympic Toán quốc gia và đoạt giải khuyến khích. Vậy mà ra trường từ năm 2008, V. mang hồ sơ đi khắp nơi nhưng không nơi nào nhận. Thất vọng, V. học lên cao học và hoàn thành chương trình vào năm 2011.

Cũng từ đó đến nay, thạc sĩ V. phải mưu sinh bằng đủ thứ nghề, từ làm gia sư đến bán sim điện thoại. Mới đây, V. may mắn xin được vào dạy hợp đồng ngắn hạn cho một trường cấp 3 ở một huyện miền núi với mức thù lao ít ỏi, không có bảo hiểm, trợ cấp và điều quan trọng nhất là chẳng thấy tương lai.

V. tâm sự: “Nhà có 3 anh em, bố mất từ năm em học lớp 4. Thương mẹ, em luôn cố gắng học thật giỏi. Vậy mà đã 5 năm trôi qua, em vẫn chưa lo được cho mẹ một cái gì. Gia đình lại thuộc hộ nghèo, đi học, mẹ đều vay mượn hết, giờ còn trả chưa hết nợ”.

Nhiều thạc sĩ do không tìm được công việc phù hợp đã chấp nhận ở nhà làm nội trợ. Trần Liên (quê huyện Thiệu Hóa - Thanh Hóa), tốt nghiệp ĐH, chờ dài cổ không xin được việc nên thi cao học. Xong chương trình, kể từ ngày có bằng thạc sĩ, Liên cũng không tài nào xin được việc. Trong lúc thất nghiệp, có người đến hỏi cưới, Liên đồng ý và nay ở nhà nuôi con.

Một trường hợp khác là N.T.T (SN 1985, ngụ TP Đà Nẵng), lấy bằng thạc sĩ chuyên ngành ngữ văn của ĐH Huế đã gần 2 năm nay nhưng vẫn sống nhờ vào bố mẹ. T. đã gõ cửa khắp các trường ĐH, CĐ ở TP Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam để xin làm giảng viên nhưng chẳng nơi nào chịu nhận.